Het Feestje van de Verontwaardiging

Na de afgelopen verkiezingen keek ik reikhalzend uit naar een tijd waarin mijn dagelijks leven minder overheerst zou worden door politiek. Het feestje van de democratie eindigt voor een jonge idealist in Nederland gewoonlijk met een kater. Teleurgesteld met de verkiezingsuitslag had ik zin om mijn blik weer op wezenlijkere dingen in het leven te richten. Helaas volgde toen Verkennersgate, de Omtzigt-affaire, de Nacht van Rutte, of hoe de toekomstige geschiedenisboekjes het ook zullen noemen. 

Nu ga ik geen uitgebreid commentaar leveren op de gebeurtenissen of wat er moet veranderen. Sla een krant open en je hebt analyses en suggesties te over. Ik wil het liever hebben over de valkuilen van de verontwaardiging, die ik bij mezelf ontdekte.

Vreugde over het Verraad

Net als velen in mijn linkse jongeren-bubbel ben ik geen fan van Mark Rutte of de VVD. Ruttes aanhoudende populariteit na alle vorige schandalen heeft mijn eerdere onverschilligheid omgevormd tot actieve antipathie. Het vooruitzicht van een debat waarin hij mogelijk verantwoordelijk gehouden zou worden voor een gemaakte fout, klonk me dus als muziek in de oren.  

Maar het was meer dan dat. Ik was blij dat hij gelogen had, dat hij die fout had begaan. 

En dat steekt. Natuurlijk, ik kan mezelf verdedigen en beweren dat ik niet blij was dat hij loog, maar om het feit dat de leugen was geopenbaard; dat het goed is dat hij eindelijk is betrapt; dat het een uiting is van een doorlopend patroon dat hopelijk nu doorbroken zal worden. Maar dat is niet het hele verhaal. Iets in mij was blij, omdat mijn gelijk was bevestigd. Ik kon nu gerust tegen mezelf zeggen: “Rutte deugt niet en ik sta aan de goede kant.”

Iets vergelijkbaars gebeurde tijdens een van de dieptepunten van de coronapandemie in de VS, toen Donald Trump nog aan de macht was. Iets in mij zag zijn wanbeleid van die crisis als onomstotelijk bewijs voor zijn incompetentie. Ik wilde dat hij zou falen, niet beseffende dat dit falen, dat voor mij abstract was, de onnodige dood zou betekenen voor honderdduizenden mensen. Ik schaamde me toen ik mezelf erop betrapte.  

Het is erg treurig dat er duizenden mensen gestorven zijn wegens wanbeleid, ongeacht de ideologie die de overheid aanhangt.

Het is erg treurig dat de premier van een land glashard liegt en zich daar niet schuldig over voelt. 

Het zou beter zijn als het niet was gebeurt. Het zou beter zijn als Rutte volledig eerlijk was geweest. Het zou nog beter zijn geweest als hij zich überhaupt niet had bemoeid met Omtzigts plek in de kamer. 

Omgaan met machteloosheid

Toch voelde ik die zelfvoldane verontwaardiging. De oorsprong ervan ligt, dunkt me, in de machteloosheid die we zo vaak ervaren als we kijken naar wat er gebeurt in de politiek. Er zijn zoveel problemen waar je niets tegen kan doen. Problemen die jij niet op zal lossen. Wat je echter altijd kan doen is verbolgen zijn. Dat kost je niets; geen moeite, geen tijd, geen inlevingsvermogen. 

Het feestje van de democratie is er een met winnaars en verliezers. Voor de verliezers is er een schamele troost: het feestje van de verontwaardiging. Let wel op: de zoete smaak van verontwaardiging is er een die op lange termijn verbittert.