Reis naar het Oosten (met enkele omwegen)

De Volksrepubliek China is niet enkel seculier, het is een atheïstische staat. Maar wat betekent dat? Hoe gaat de Partij om met verschillende religies, en welke rol speelt religie in de samenleving? In vijf artikelen bespreek ik de officieel erkende religies: Boeddhisme, Daoïsme, Islam & Christendom, en tenslotte kijk ik nog naar de religieuze dimensie van het Confucianisme. Vandaag op het menu: De Daoïstische ethos van de tegenbeweging Tang Ping. Daoïsme (ook wel taoïsme), een van de belangrijkste culturele tradities van China, is moeilijk te definiëren. Sterker nog, het koestert een bewuste vaagheid. De eerste regel van het grootste Daoïstische werk, het Boek van de Weg en de Deugd ( Daodejing) kan je vertalen als: “De Weg die genoemd kan worden is niet de ware weg.” De taal is altijd ontoereikend, en kan niet werkelijk onze realiteit beschrijven. Om toch maar wat duidelijkheid te scheppen in de eindeloze chaos, zal ik proberen een beknopte uitleg te geven. Daoïsme komt van het w...

De Volksrepubliek China is niet enkel seculier, het is een atheïstische staat. Maar wat betekent dat? Hoe gaat de Partij om met verschillende religies, en welke rol speelt religie in de samenleving? In vijf artikelen bespreek ik de officieel erkende religies: Boeddhisme, Daoïsme, Islam & Christendom, en tenslotte kijk ik nog naar de religieuze dimensie van het Confucianisme. Vandaag op het menu: Islam, en de houding van de staat tegenover twee verschillende groepen, de Oeigoeren en de Hui. De laatste jaren is er steeds meer informatie aan het licht gekomen over de mensonterende situatie waarin veel Oeigoeren verkeren. Deze bevolkingsgroep die in de westelijke provincie Xinjiang leeft, wordt stelselmatig onderdrukt door de Chinese Partij. Een van de extreemste vergrijpen zijn de gedwongen abortussen die door Oeigoerse vrouwen zijn gerapporteerd. Wegens deze en vele andere mensenrechtenschendingen heeft de Nederlandse Tweede Kamer daarom afgelopen februari besloten dat het hier gaat ...

De Volksrepubliek China is niet enkel seculier, het is een atheïstische staat. Maar wat betekent dat? Hoe gaat de Partij om met verschillende religies, en welke rol speelt religie in de samenleving? In vijf artikelen bespreek ik de officieel erkende religies: Boeddhisme, Daoïsme, Islam & Christendom, en tenslotte kijk ik nog naar de religieuze dimensie van het Confucianisme. Vandaag op het menu: Christendom, en met name de opkomst van een stedelijk Christendom met een maatschappelijke boodschap. Het Christendom is niet helemaal nieuw in China. De geschiedenis begint in de Tang-dynastie in de 7e eeuw met nestoriaanse christenen die al contact hadden met het keizerlijk hof. Later, ten tijde van de contrareformatie, probeerden de jezuïeten het katholicisme te verkondigen aan het Chinese rijk onder Kangxi. Ook Nederland deed mee eind 19e eeuw: De Nijmeegse bisschop Ferdinand Hamer was een gedreven missionaris en reisde door de uithoeken van China om het evangelie bekend te maken. Maar ...

Bij staatspropaganda denk ik persoonlijk snel aan van die grootse twintigste eeuwse taferelen, zoals de films van Reni Liefenstahl die het nazisme aanprijzen of de prachtige communistische posters van de Sovjet-unie. Ook maoïstisch China was een indrukwekkende propagandafabriek, van de talloze socialistisch realistische schilderijen tot het boekje New Women, dat ik in mijn vorige artikel besproken heb. De Chinese Communistische Partij is zeker niet gestopt met propaganda maken, maar gaat wel duidelijk met zijn tijd mee; het neemt nu de vorm aan van ware blockbusters, die ook erg populair zijn. Zo verscheen in 2019 de film 我和我祖国 (My People, My Country), ter viering van het zeventigjarig bestaan van de Volksrepubliek China. Het vertelt zeven verhalen uit zeven verschillende perioden van de Chinese geschiedenis vanaf 1949. En het is een prachtige kijk in de patriottische narratieven die de Partij de hedendaagse Chinese burger voorschotelt. Collectivistisch Geheugen De film speelt constant...

Toen Chinese studenten begin 20e eeuw in verzet kwamen tegen de verouderde traditionele cultuur, was een van de grootste kritiekpunten de onderdrukking van vrouwen. De patriarchale structuur in de samenleving werd geweten aan het confucianisme, dat al meer dan 2000 jaar zijn invloed uitoefende in China. Feministen als Qiu Jin zetten zich af tegen deze geschiedenis en streden voor de gelijkheid tussen man en vrouw, bijvoorbeeld door te pleiten voor het afschaffen van voetbinden, die gruwelijke maar toch immens populaire traditie. Een van de grote doelen van de modernisering was het emanciperen van vrouwen, zodat zij op gelijke voet met mannen mee zouden kunnen doen in de samenleving. De communistische partij onder Mao omarmde deze idealen, en propageerde ze ook. Met het afschaffen van het feodale systeem en de glorieuze intrede van het socialisme zou ook de positie van de vrouw sterk verbeteren, was het verhaal. Een mooi voorbeeld van deze propaganda is het boek New Women in New China u...

Vorige week schreef ik over China’s retoriek in de internationale betrekkingen aan de hand een theoretisch boek van een politicoloog. Het zat vol met mooie woorden over samenwerking, wederzijds vertrouwen en vreedzame ontwikkeling, maar er stond weinig concreets in. Afgelopen maand heeft zich daarentegen iets voltrokken dat zich uitstekend leent voor analyse hoe het buitenlandbeleid in de praktijk wordt aangepakt: de Litouwenrel. Begin augustus maakte Litouwen namelijk bekend een representative office te openen om banden te onderhouden met Taiwan. Dat is op zich geen wereldschokkend nieuws; er zijn in Europa genoeg van zulke instellingen, ook in Nederland. Het probleem was iets symbolisch, de naam. In plaats van het gebruikelijke Taipei werd Taiwan gebruikt, en dat is voor China uit den boze. De kracht van een naam Wat is het verschil precies? Taipei is de hoofdstad van Taiwan en is in de internationale gemeenschap de standaardnaam voor het eiland. Taiwan impliceert immers dat het onaf...